بیماری خوره کبوتر : علت ، علائم ، درمان خوره در کبوتران

بیماری خوره در کبوترها چیست ؟

تریکوموناس ( خوره کبوتر ) ، یکی از شایع ترین بیمار های کبوتران است ، و تقریبا 80 درصد کبوتران با آن دست و پنجه نرم می کنند . ارگانیسم این بیماری مربوط به تک یاخته ای های میکروسکوپیک تاژک دار می باشد . این بیماری بیش تر در هوای گرم و یا در طول دوره گرما اتفاق می افتد .

کبوتران بزرگ تر حامل این بیماری ( تریکوموناد ) به صورت متغییر می باشند و شاید هیچ گونه علامتی نشان ندهند و در زمان ایجاد استرس ها (شامل بیماری ها، هجمه انگلی و یا باروری ) با تکثیر این تک یاخته ها ، بیماری خود را نشان می دهد .

این تک یاخته ها در دهان ، مری ، حاق و چینه دان زندگی می کند ، که ایجاد ضایعات نکروتیک می کنند و 80 – 90 درصد کبوترها به آن آلوده اند .

همچنین بيماری انگلی است كه با زخم های دايره ای شكل زرد رنگ ( دگمه ای ) در گلو و حلق كبوتر مشخص می گردد . نام انگل كبوتری آن تريكوموناس كوامبه است كه علاوه بر كبوتران ديگر ماكيان را نيز درگير می كند .

در كبوتران بالغ اين بيماری به صورت طبيعی وجود دارد ، ولی هيچ گونه زيانی به پرنده نمی رساند ولی درجوجه ها عفونت های شديد ايجاد می كند .

این تریکوموناس برای جوجه کبوترها بیماری زاست . در آلودگی شدید مایع سبز رنگی که حاوی انگل است در دهان دیده می شود که سبب مرگ و میر می شود .

 

انواع بیماری خوره در کفترها

نوع اول بیماری تریکومونیازیس

هنگامی که قدرت بیماری زایی سویه انگل کم باشد . و یا پرنده از سلامت کافی و شرایط نگهداری خوب ، بهره مند باشد . عوارض بالینی مشخصی به جز حالت تهوع ، کم اشتهایی , لاغر شدن تدریجی ، ژولیدگی پرها و بوی بد دهان مشاهده نمی شود .

نوع دوع بیماری تریکومونیازیس

در صورتی که قدرت بیماری زایی انگل زیاد و یا پرنده ضعیف باشد ، علاوه بر عوارض قبلی ف کانون های نکروتیک ( چرکی ) متعددی به رنگ سفید مایل به زرد با قطری بین ۱ تا ۱۰ میلی متر در نقاط مختلف مخاط دهان یا مری و چینه دان قابل مشاهده است . که دارای بوی زننده ای می باشد و یا سوآپ قابل کندن است .

راه انتقال بیماری خوره کفتران

به اين بيماری ديفتريا نيز مي گويند و با علامت هايی چون جراحات پنيری زرد رنگ در دهان و حلق و چينه دان مشخص می گردد . جوجه كبوتر ها و كبوترهای جوان به اين بيماری بسيار حساس می باشند .

عامل بيماری انگلی با نام تريكوموناس گالينی ( Trichomonas Gallinae ) می باشد . و انتقال بيماری از راه دهان و توسط آب و غذای آلوده ، یا انتقال به صورت مستقیم از کبوتر به کبوتر دیگر است ، از مادر به جوجه پس از خروج از تخم ، برای طیور دیگر مثل بو قلمون و ماکیان شاید از راه آلودگی آب صورت گیرد .

و در موارد دیگر ممکن است به علت ورد انگل از كف لانه و از طريق ناف جوجه ها ، از دان خوری و آب خوری ، از طریق تماس پرنده سالم با ترشحات دهان و مدفوع پرنده بیمار ، این بیماری منتقل گردد .

معمولا كبوتر آلوده در هنگام تغذيه ی جوجه های خود ، از راه دهان بيماری را به آن ها منتقل می كند و به اين ترتيب چينه دان جوجه ها آلوده می شود و عامل بيمای به سرعت در آن محل تكثير شده و افزايش زياد جراحات بيماری سبب تلف شدن جوجه مي شو د. بيش ترين ميزان مرگ و مير جوجه ها در سنين 10 تا 20 روزگی آن ها اتفاق می افتد .

 

علائم بیماری خوره در کبوتران

این تک یاخته از نظر قدرت بیماری زایی دارای انواع مختلفی می باشد و می تواند طیف وسیعی از عوارض گوارشی و تلفات را باعث شود .

در هنگامی که قدرت بیماری زایی سویه انگل کم باشد و یا پرنده از سلامت کافی و شرایط نگهداری خوب بهره مند باشد ، عوارض بالینی مشخصی به جز حالت تهوع ، کم اشتهایی ، لاغر شدن تدریجی ، ژولیدگی پرها و بوی بد دهان مشاهده نمی شود .

در صورتی که قدرت بیماری زایی انگل زیاد و یا پرنده ضعیف باشد ، علاوه بر عوارض قبلی ، کانون های نکروتیک ( چرکی ) متعددی به رنگ سفید مایل به زرد با قطری بین 1 تا 10 میلی متر در نقاط مختلف مخاط دهان یا مری و چینه دان قابل مشاهده است . که دارای بوی زننده ای می باشد و یا سوآپ قابل کندن است .

در برخی از موارد پیشرفته بیماری ، اسهال نیز دیده می شود . اگر سویه انگل فوق العاده حاد باشد و یا پرنده ضعف شدید داشته باشد ، امکان دارد که پرنده بدون بروز هیچ گونه علائمی از بین برود . معمولاً در پرندگان جوان خصوصاً جوجه هایی که والدینشان غذا دریافت می کنند ، بیماریزا تر و کشنده تر است .
بسته به شدت بیماری ، به هنگام کالبدگشایی عوارض مختلفی به چشم می خورد . این عوارض شامل لاغری لاشه ، پالاک های چرکی سفید مایل به زرد ( نکروتیک ) در محوطه دهان و مری و چینه دان ، تجمع مایعات غلیظ و بدبو در داخل چینه دان و بالاخره به ندرت کانون های نکروزی زرد رنگ در سطح کبد می باشند .

 

تشخیص مریضی خوره در کبوتر

در كبوترهای بيمار ، پرها شفافيت و درخشندگی ندارند و پرنده ميلی به پرواز نخواهد داشت . بی اشتهايی و اسهال نيز ممكن است وجود داشته باشد .

از دهان پرنده بيمار ترشحات آبكی بدبويی جاری می شود و جراحات پنيری زرد رنگ و يا پرده دار مخاط دهان به ويژه حنجره را در بر می گيرد و حتی تا مری و چينه دان نيز ادامه می يابد و عوارض تنفسی ايجاد می كند و حدود 7 تا 10 روز پس از مشاهده ی اين علامات ، پرنده تلف می شود .

برای تشخيص دقيق اين بيماری بايد از آزمايشگاه كمك گرفت . اين بيماری را نبايد با برفك ، آبله كبوتر و كمبود ويتامين A اشتباه گرفت .

تشخیص سریع با تهیه لام مستقیم از ضایعات نکروتیک داخل دهان و یا ترشحات داخل چینه دان و مشاهده انگل در زیر میکرسکوپ امکان پذیر است . این انگل به صورت تک یاخته ای ناژک دار متحرک است . هم چنین جهت دیدن بهتر انگل , می توان از ترشحات داخل دهان یا چینه دان گسترش تهیه کرد و با رنگ آمیزی گیمسا آن را مورد مطالعه قرار داد .

این تک یاخته از نظر قدرت بیماری زایی دارای انواع مختلفی می باشد و می تواند طیف وسیعی از عوارض گوارشی و تلفات را باعث شود .

 

تشخیص خوره کبوتر از ظاهر پرنده

1 – شكل حنجره ای
بروز ضايعات زرد رنگ پنيري بر روی غشا مخاطی دهان و حنجره كه با بزرگ شدن به اندازه باقلا باعث عدم تنفس و دانه خوردن می شود.

2 – شكل نافی
در اثر ورود عفونت از كف لانه و از راه ناف بيماری به صورت تورم زير جلدی رخ می دهد . كه با شكافتن آن چرك پنيری خارج می شود و گاهی عفونت پيش رفته و به اندام داخلی سرايت می كند .
3 – شكل مختلط
كه در اين شكل هر دو صورت بالا به وجود آمده و مرگ و مير به 0/80 در جوجه ها می رسد .

 

درمان بیماری خوره کبوتر

1 – داروی امينونيتروتيازول ( انهپتين )

از طريق آب آشاميدنی به نسبت 05/0 تا 1/0 درصد در آب به مدت 9 روز داده می شود . مصرف بيش از حد مقاومت در قبال بيماری به وجود اورده و ممكن است باعث فلجی و عدم توانایی توليد مثل گردد .

2 – داروی ديمتريدازول ( ايمتريل )

داروی كابركول كه از دو داروی ديمتريدازول و يك آنتی بيوتيك به نام امينوسيدر تشكيل يافته مناسب است . زيرا كه آنتی بيوتيك موجود در آن علاوه بر درمان عفونت ثانويه باكتريای به طور غير مستقيم بر تك ياخته ها نيز اثر می كند .

زيرا اين آنتی بيوتيك باعث از بين بردن باكتری ها كه منبع غذای تك ياخته ای هاست می گردد . ميزان مصرف كابروكول در آلودگی شديد 5 گرم در 1 ليتر آب و داروی ايمترال 1 گرم در 1 ليتر آب مدت يك روز در دو هفته است .

3 – تجويز داروی فلاجيل

مترونيدازول با نام تجاری فلاجيل ( Flagyl ) به ميزان 60 ميلی گرم در هر كيلو وزن پرنده از راه دهان ، مخلوط با دان برای مدت 5 روز و يا محلول در آب آشاميدنی به نسبت 1:4000 مناسب است . مصرف بیش از حد مقاومت در قبال بیماری به وجود آورده و ممكن است باعث فلجی و عدم توانای تولید مثل گردد.

4 – داروی اريترومايسين

بعد از بر طرف شدن علائم بيماری درمان را با داروی اريترومايسين ادامه داده به صورت 1 گرم در 1 ليتر آب يك بار در هفته و 4 هفته متوالی

5 – روش قديمی درمان با سولفات مس نيز استفاده می شود .

محلول 1:2000 سولفات مس در آب آشاميدنی تهيه نموده و به مدت 3 تا 5 روز در دسترس پرنده قرار داده و بعد از 7 روز مجددا اين روش تكرار می شود .
در كبوترهای بيمار بايد جراحات را برداشت و جای آن ها را با محلول گليسيرين يده و يا محلول مترانيدازول آغشته نمود .
بايد به صورت مستمر و دوره ای اقدام به ضد عفونی كردن جايگاه كبوترها كرد .

 

 

پیشگیری از ابتلای کبوترها به بیماری خوره

1 – پیشگیری با رعایت اصول بهداشتی و آزمایش کردن پرنده های تازه خریداری شده  ( از نظر پاک بودن از انگل ) امکان پذیر است .

2 – در صورت آلودگی قبلی گله ، بايد درمان دوره ای ادامه يابد .

3 – پيشگيری بسيار واجب است ، زيرا كبوتر مبتلا در اثر عوارض داخلی به ويژه كبد ، قادر به رقابت در مسابقات نیست .

4 – گله درمان شده كاملا پاك نمی شود ، ولی جوجه های به وجود آمده نوعی ايمنی در برابر آن پيدا می كنند .

5 – به محض مبتلا شدن جوجه و دیدن علائم اولیه در صورت امکان آن را از گله جدا کنید . موارد زیر می توان در حفاظت و جلوگیری از این بیماری جلوگیری کند .

6 – رعایت کامل بهداشت .

7 – در صورت وارد کردن پرنده جدید به گله باید آن پرنده 30 روز در قرنطینه باشد .

8 – عدم استفاده از آب مانده و استفاده از آب تازه

 

کنترل بیماری خوره کفترها

1 – ضد عفونی کردن جایگاه کبوتران که معمولا“ می توان بعد از یک ضد عفونی کردن کلی ، هر 2 هفته یک بار این کار را ادامه داد .

 

 

منبع : https://sepandjam.ir