تغذیه کبوتران با دانه ارزن
بذر ارزن یک دانه باستانی محسوب می‌شود که از 10000 سال پیش در آسیای شرقی کشت می شده است. انواع مختلفی دارد که انواع مرواریدی و انگشتی از معروف ترین آن ها می باشند.
ارزن ها گروه کوچکی از گونه‌های دانه دار غلات کامل هستند که در نواحی خشک به ویژه در آسیا و آفریقا به خوبی رشد می کنند.
اگر چه ارزن اغلب به عنوان غذای پرندگان محسوب می شود، ولی فقط مخصوص آن ها نیست و به عنوان یکی از غلات خوشمزه جهت تهیه انواع متنوعی از غذاها در بسیاری از کشورها به ویژه چین ، آفریقا و هند کاربرد دارد .
ارزن در طول سال موجود است و از نظر اندازه کوچک بوده و شکل گردی دارد که به رنگ های سفید ، زرد کم رنگ، قهوه ای، خاکستری یا بنفش دیده می شود . ارزن از نظر طعم ، شیرینی ملایمی داشته و حاوی هزاران ماده مغذی مفید است و بیش از یک سوم جمعیت جهان از آن تغذیه می کنند بذر ارزن به دو نوع ریز و درشت می باشد .
ارزن به نام های : گال ، کنجورس ، باجرا ، فیجار ، ارزن اتنی ، کلا ، شوشر ، جاروس ، دخن ، الم ، گاروسو دری نیز معروف می باشد .
ارزن ، دارای طبع سرد و خشک است و دارای انواع مختلفی است که دو نوع معروف آن که در ایران نیز می رویند عبارت است از :
- ارزن دانه درشت یا ارزن سفید که در کتب طب سنتی ( دخن ) نوشته شده است.
- ارزن دانه ریز یا ارزن رسمی که ( دخن ریز ) نیز گفته می شود.
همچنین به عنوان سورگوم شناخته شده و حاوی پروتئین بیش تری نسبت به ذرت است . اما به طور قابل توجهی چربی کمتری دارد . و بقیه آن همانند ذرت از ارزش غذایی مشابه ای برخوردار است و همچنین می تواند ۲۵% از خوراک کبوتر را تشکیل دهد.
ارزن بذری كوچك ، بسيار غني و تعجب برانگيز كه پرندگان آن را دوست دارند هر چند در ميان دانه های مغذی ، سبك ترين دانه ای است كه توسط كفتر خورده مي شود ولي به لحاظ خواص مواد و منابع معدني سنگين ترين دانه است.
تفوق اين دانه بر ساير غلات محسوس است. با اين حال گرايش كبوتران به گندم، جو و دانه قناری زياد تر است.
ياكريم ( قمری ) و گنجشك هم آن را مي خورند . گنجشك و قمری به گندم و جو و به خصوص دانه قناری و برنج علاقه وافر دارند.
ارزن قرمز كه رنگي زيبا دارد از ارزن زرد غني تر است . ارزن دانه ای بسيار سبك و مقوی است كه طبع خنثي دارد يعني در فصول گرم ، سردی است و در فصول سرد طبيعتی گرم دارد.
تفاوت ارزن زرد با ارزن قرمز چیست ؟
در گذشته ( رژيم شاهنشاهي ) و به خصوص در دوران مشروطه نان را از ارزن تهيه مي كردند و با آرد ارزن نان مي پختند كه بيش تر در استان ها و فلات مركزی ايران اين امر رواج داشت مانند شمال ايران كه از آرد برنج نان مي پزند. هنوز هم در برخي از استان ها غذاهايي دارند كه با ارزن پخته مي شود مانند استان كرمانشاه.
مختصری از منابع غذايي ارزن عبارتند از:
رتبه 5 در ويتامين 1ب ، رتبه 5 ويتامین ب 2 ، رتبه 13 در ويتامين ب 3 ، رتبه 7 در ميزان آهن، رتبه 9 در ميزان فسفر، رتبه 17 در مقدار پتاسيم و رتبه 6 در مقدار منيزيوم را در ميان تمامي مواد خوراكي دار است.
به ازاي هر 100 گرم از اين ماده خوراكي 311 ميلي گرم فسفر وجود دارد و به ازای هر 100 گرم از اين ماده 8/6 ميلي گرم آهن موجود مي باشد كه به عبارت ديگر اين دانه فوق العاده است.
زمان تغذیه کبوتر با ارزن
ارزن را معمولا در فصل تیر ماه به کفتر می دهند .چون دانه ارزن سبک بوده و کبوتر را در موقع پرواز سنگین نمی کند و در نتيجه کبوتر ساعت بهتری نيز مي آورد . البته ارزن را برای جوجه کشی ، در هنگام باز شدن تخم ها در چند روز اول وارد سیستم غذایی جوجه می کنند . چون ارزن ریز و ليز بوده و به راحتی از گلو جوجه پایین می رود.
ارزش غذایی ارزن برای کبوتران
مواد مغذی ارزن شامل 15 درصد پروتئین ، مقادیر بالای فیبر، ویتامین‌های B کمپلکس ( نیاسین ، فولاسین و ریبوفلاوین ) ، مواد معدنی آهن ، منیزیم ، فسفر ، منگنز ، پتاسیم ، کلسیم و روی ، آمینواسیدهای ضروری متیونین ، لسیتین و ویتامین A و غنی از فیتوکمیکال هایی مثل اسید فیتیک می باشد .
ارزن حداقل آلرژی زایی و بیش ترین هضم را دارا است. ارزن یک ماده بدون گلوتن است .
استفاده از ارزان به تنهایی حتی برای تمام فصول دان کاملی به حساب میاد و بدون عارضه است حتی بسیاری از قدیمی ها بر این باور هستند ک دان اصلی کبوتر ارزن و قره ماش است .
ارزن دانی است ک باید در ترکیب غذایی تمام فصول از آن بهره جست مخصوصا در زمان جوجه کشی و کبک و پرواز ..
ارزن دانی است با طبعی سرد و خشک ک دادن آن ب کبوترها باعث نشاط و سرحال شدن در کبوترها می شود .
در زمان تمرینات کبوترها برای پرواز مخصوصا کبوترهای که ساعات سنگین می آورند علاوه بر ارزن به آن ها کمی قره ماش ، گاو دانه ، عدس یا ذرت می دهند . وجود این دان ها در کنار ارزن باعث ایجاد مکمل های قوی و خوبی می شود که کبوترها بدن از دست نداده و به زیبایی ریکاوری شده و قدرت پرواریشان حفظ گردد .
استفاده ارزن جهت پرواز کبوتر
بهترین نوع ارزن در ایران، ارزن بیرجندی و اصفهانی هست. . .
برای استفاده ارزن جهت پرواز باید کبوترها باید دوستان همیار شرایط مخصوصی را رعایت کنند :
۱ . ارزن یکدست و یکرنگ و سفید یا زرد کم رنگ باشد .
۲ . وجود دانه های رنگی در بین ارزن سم تلقی می شود .
۳ . هر چند که دان شسته شده ممنوع است برای مسابقات اما خارج از آن بهتر ارزن را شسته و زیر سایه خشک نمایید .
۴ . بنا به تجربه برای مناطق سردسیر و کوهستانی استفاده از ارزن خارجی بهتر از نوع ایرانی آن است .
۵ . به جهت تشخیص مرغوبیت ارزن و پربار بودن آن می توان نصف لیوان یا پیاله را آب ریخت و سپس یک مشت ارزن در آن بریزد اگر ارزن سالم و مرغوب باشد در کف ایوان جای می گیرد و اگر پوک و نامرغوب باشد بالا می ماند از روی درصد ته نشین شدن ارزن می توان درصد سالم بودن آن را تخمین زد .
۶ . برای مسابقات که دان شسته ممنوع می باشد می توان در روزهای که باد می آید دان را باد داد یا در صورت نیاز از پنکه استفاده شود تا پوکی ها و ناخالصی های آن گرفته شود.
۷ . به جهت سالمی و بازدهی عالی ارزن در زمان مصرف، دان باید در غلاف خود باشد .
استفاده از هر نوع ارزنی برای جوجه کشی مناسب است .
جلد کردن جوجه کبوتر با ارزن
میتوان برای جلد کردن جوجه ها ارزن را در آب قند ریخته و سپس خشک نمایید. بعد از خشک شدن دانه ها به علت وجود شیرینی بهم می چسپند پس باید به دقت روی آن ها دست کشید تا از هم جدا شده و سپس در گونی بریزید. در این روش جوجه ها نسبت به شیرینی ارزن شرطی می شوند .
بعضی ها به اشتباه فکر می کنند که کبوتر در روزهای ابتدایی تولد جوجه هایش برای تغذیه به آن ها دان می دهد و در وعده های غذایی در جلوی کبوتر فقط ارزن می ریزند که این اشتباهی جبران نا پذیر است و صدمه زیادی به جوجه کبوتر وارد می شود .
چون درست در همان زمانی که جوجه کبوتر باید با دانه های مقوی برای رشد و تکاملش تغذیه شود و کما بیش درشت و استخوان بندی اش شکل کامل به خود بگیرد شما تنوع دان را رعایت نمی کنید واین در بنیه جوجه تاثیر به سزایی می گذارد .
ارزش غذایی ارزن در هر 100 گرم
ارزن. یکی از دانه های پر مصرف در امر کبوتر پرانی می باشد و بیش تر کسانی که از کبوتر پرشی نگه داری می کنند از این دانه برای کبوتران خود استفاده می نمایند.
که اوج مصرف آن در فصل کبک بازی و آماده نمودن کبوتران برای مسابقات می باشد ونقش سبک کنندگی این دان یکی از علل پر مصرف بودن آن می باشد.
انرژی (کالری) 378 کیلوکالری
کربوهیدرات 72.85 گرم
پروتئین 11.02 گرم
چربی 4.22 گرم
آب 8.67 گرم
فیبر 8.50 گرم
قند 0.00 گرم
کلسترول 0.00 میلی گرم
ویتامین A 0.00 میکروگرم
ویتامین D 0.00 میکروگرم
ویتامین E 0.05 میلی گرم
ویتامین K 0.90 میکروگرم
ویتامین C 0.00 میلی گرم
تیامین ( B1 ) 0.42 میلی گرم
ریبوفلاوین ( B2 ) 0.29 میلی گرم
نیاسین ( B3 ) 4.72 میلی گرم
کولین ( B4 ) 0.00 میلی گرم
پانتوتنیک اسید ( B5 ) 0.85 میلی گرم
ویتامین B6 0.38 میلی گرم
فولات ( B9 ) 85.00 میکروگرم
ویتامین B12 0.00 میلی گرم
کلسیم 8.00 میلی گرم
آهن 3.01 میلی گرم
منیزیم 114.00 میلی گرم
فسفر 285.00 میلی گرم
پتاسیم 195.00 میلی گرم
سدیم 5.00 میلی گرم
روی 1.68 میلی گرم
مس 0.75 میلی گرم
منگنز 1.63 میلی گرم
سلنیم 2.70 میکروگرم
